Afgelopen week brachten we een koe weg om te laten slachten. Het was de eerste nacht dat het gevroren was en nog donker toen vlak voor de ingang van het slachthuis een aantal mensen, waarvan enkele met een geel hesje aan, mij aanhielden. Ik dacht even aan een controle, tot een van hen, kwam bij mijn portier vragen of ik even wilde wachten. Ik had geen haast, dus vond ik het prima. Ik vroeg met wat voor doel ze hier waren. En daarop was het antwoord dat ze van stichting The Save Movement Nederland waren en consumenten wilden laten zien wat het stukje vlees was wat ze aten. Toen ik in mijn buitenspiegel keek waren enkelen al ongevraagd op het spatbord van de veewagen geklommen om te filmen en foto’s te maken. Ik zei nog dat ik volledig achter de manier van veehouden stond zoals wij dat doen, maar dat hij daar waarschijnlijk anders over dacht. Daarop gaf hij mij een bevestigend antwoord en reikte flyer aan. Na een minuut of vijf kreeg ik het sein dat ik door mocht rijden. Toch dapper dacht ik, dat ze zo vroeg opgestaan waren en in het donker en de kou aan hun idealen werkten.
Vegan
Later las ik de flyer van de stichting. En als alles zou kloppen wat daarin stond, zou ik ook serieus overwegen om veganist te worden en bij slachthuizen te gaan demonstreren. Voor het maken van een kilo hamburgers zou 15500 liter water nodig zijn en de uitstoot 16,8 kg CO2 zijn. Bovendien zou het eten van vlees heel slecht zijn voor de gezondheid, natuur en biodiversiteit en was het wetenschappelijk bewezen dat plantaardige voedsel ook volledig kon zijn. Dat motiveerde mij wel tot het nagaan hoe groot de impact van het vlees van onze koeien op het klimaat is.
Koolstofvastlegging
Onze koeien eten vrijwel alleen gras. In de zomer in natuurgraslanden en op ons eigen weiland waar ze stripgrazen en rotatiegrazen tussen schrikdraad op zonne-energie. En in de winter krijgen ze kuilgras en hooi in de stal. Het strooisel in de stallen bestaat uit natuurmaaisel uit het natuurgebied wat we beheren en oud riet van rieten daken die we met ons rietdekkersbedrijf vervangen. Dit wordt vermengd met mest van de koeien en rijpt zo tot emissie-arme vaste mest, wat we weer gebruiken om onze weilanden mee te bemesten. Door het uitrijden van vaste mest en het goed behandelen van de bodem is het organische stofgehalte in de bodem gestegen met gemiddeld 2% in 10 jaar tijd. Een stijging van 0,2 % per jaar en dat komt overeen met 4,5 ton CO2 per hectare. Over 18,5 ha is dat een vastlegging van 80 ton CO2 per jaar. Van het natuurland hebben we dergelijke bodemmonsters niet, maar aangenomen mag worden dat daar het organische stofgehalte niet daalt.
Koolstofuitstoot
Voor het uitrijden van de mest en het machinaal oogsten en onderhouden van het (natuur)grasland en voeren van de koeien, is wel een aanzienlijke hoeveelheid brandstof nodig. Een deel besteden we uit aan loonwerkers. Dat kost ongeveer € 14000,- per jaar. Met een gemiddeld uurloon van € 100,- per uur is dat grofweg 140 uur. Een trekker van 100 pk, verbruikt bij volle belasting ongeveer 10 liter diesel per uur. In totaal dus 1400 liter diesel. Ons eigen brandstofverbruik voor trekkers en auto is ongeveer 1800 liter per jaar. Goed voor een totaalgebruik van 3200 liter diesel per jaar x de omrekeningsfactor 3,125 = 10.000 kg CO2 uitstoot per jaar.
Verder gebruiken we energie in de vorm van elektriciteit voor de koeling en verwerking van het vlees. Daarin zijn we ruimschoots zelfvoorzienend door de zonnepanelen die we op de daken van de stallen hebben, daarvoor is de CO2 uitstoot dus praktisch nul.
Kunstmest gebruiken we niet. En krachtvoer geven we in de winterperiode in de vorm van lijnschilfers. Dit geven alleen aan de laatste weken voordat we de koeien die we laten slachten om het juiste zachte, gezonde en smaakvolste vetsamenstelling in het vlees te krijgen. Lijnzaadschilfers zijn bijproduct bij het persen van lijnolie uit lijnzaad en bevatten net als lijnzaad veel omega-3 vetzuren. Het is vergelijkbaar met de Nederlandse erwt, waarbij de uitstoot 16 kg CO2 per ton is. We voeren hiervan ongeveer 3 ton op jaarbasis, dus 48 kg CO2. Verwaarloosbaar dus op het totaal.
Negatieve uitstoot
Per saldo is de netto vastlegging op onze boerderij ongeveer 70 ton CO2 per jaar. Onze koeien maken ongeveer 7000 kg vlees per jaar en dat maakt netto vastlegging per kilo vlees ofwel een uitstoot van -10 kg CO2 per kilo vlees. Dat is een heel ander getal dan + 16,8 waar The Save Movement Nederland vanuit gaat. We houden hierbij geen rekening met de uitstoot van methaan door herkauwende koeien, dat is in onze beleving niet nodig. De methaanuitstoot van wilde dieren in natuurgebieden wordt ook niet meegenomen in de berekeningen, omdat het op ander plekken in het ecosysteem weer vastgelegd wordt door methaan oxiderende bacteriën. Onze natuurlijke manier van boeren zorgt er dus voor dat er meer broeikasgassen vastgelegd worden door het bodemleven in onze graslanden dan er uitgestoten worden.
Watergebruik
Onze koeien produceren volgens de overheid 11,4 ton mest per halfjaar, dus 62 liter mest per dag. Een koe eet ongeveer 10 kilo droge stof per dag. In de zomer Weidegras bevat c.a. 20 % droge stof en 80% rest is vocht. In totaal eet de koe dus 50 kilo weidegras en drinkt daarnaast nog 12 liter slootwater. In de winterperiode eten de koeien kuilgras van 40% droge stof. Dat is bij een droge stof opname 25 kilo. Verder drinkt de koe dan 37 liter bronwater om aan de 62 kilo mest te komen. Gemiddeld gedurende het jaar dus ongeveer 25 liter water per dag. De koeien worden ongeveer 5 jaar oud, drinken de eerste 2 jaar nog minder, maar in hun hele leven ongeveer 40000 liter water. Na het slachten leveren ze 300 kg vlees, dus het waterverbruik komt op 133 liter water per kilo vlees. Wellicht dat de hoeveelheid nog iets stijgt als al het schoonmaakwater wat bij de verwerking van het vlees meegerekend wordt, maar het komt in de verste verte niet bij 15500 liter die The Save Movement noemt. Bovendien komt dit water terug als mest in de kringloop op de boerderij.
Conclusie
Deze uitkomsten verrassen ons ook wel een beetje, met name de hoeveelheid CO2 die netto vastgelegd wordt. Ze geven wel aan dat u vanwege het klimaat ons rundvlees niet hoeft te vermijden. En dat allemaal naar aanleiding van de demonstratie van The Save Movement. Dus dames en heren bedankt voor de inspiratie, maar daar zullen jullie waarschijnlijk ook anders over denken…